بررسی اوضاع سیاسی،اجتماعی و فرهنگی زنجان با تکیه بر خاندان ذوالفقاری از مشروطه تا اصلاحات ارضی(1285-1342)

زنجان و یا به عبارتی ایالت خمسه به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی، در دوره هایی از تاریخ مورد توجه حکومت ها قرار گرفت .نزدیکی زنجان به پایتخت و همجواری با پنج استان کشور و حاصلخیز بودن زمین های کشاورزی همواره توجه امیران و حکمرانان را به سوی خود جلب می نمود.با وجود درگیری پنج ایل بزرگ ساکن زنجان، که اغلب برای حکمرانان اعزامی به زنجان دردسر ایجاد می-کردند،همواره به دلیل مزایای، دیگر،حکمرانی زنجان امری وسوسه انگیز بود.اهمیت زنجان بخصوص در دوره قاجاردو چندان شد چرا که زنجان به مثابه ی دروازه ی تبریز که در این زمان، ولیعهد نشین بود، به حساب می آمد در این میان برخی از متنفذین شهر درصدد استفاده از این موقعیت جغرافیایی-سیاسی بر آمدند. خوانین بزرگ زنجان چون خاندان ذوالفقاری که از دوره نادر شاه افشار به صورت ایلی(که معروف به ایل افشار بودند) به همراه سایر ایلات زنجان که تا حدودی تابع این خاندان بودنددر زنجان ساکن بودند، به خوبی از این شرایط استفاده نموده و در مسیر تحولات تاریخ سیاسی، اجتماعی،، فرهنگی، زنجان به ایفای نقش پرداختند.بررسی این خاندان در تحولات تاریخی زنجان که از مشروطه، به صورت جدی وارد عرصه سیاست می شوند تا اصلاحات ارضی که قدرت ذوالفقاری ها افول می کند،به روشن شدن بخشی از تاریخ معاصر زنجان و به نوبه خود کل تاریخ معاصر ایران کمک شایانی می کند. امری که تاکنون مورد غفلت قرار گرفته است و در این پژوهش سعی بر آن است که زوایای تاریک تاریخ معاصر زنجان و خاندان ذوالفقاری روشن گردد.